Akvaryumda Fosfat Nasıl Kontrol Altında Tutulur?
Akvaryumda fosfat önemli bir bileşendir. Bu madde, fosforun doğal formlarından biridir. Doğada birçok çeşidi bulunur. Mineral fosfat ve yarı organik fosfat olarak sınıflandırılır. Akvaryumlardaki fosfatın tümüne yakını organik fosfattan meydana gelir. Bu fosfatın bitkiler tarafından kullanılabilmesi adına bakterilerce parçalanması şarttır. İnorganik fosfat ise bitkiler tarafından direkt olarak kullanılır. Fakat fosfatın akvaryumda dengeli oranda bulunması önem arz eder. Çünkü fosfat eksikliği bitkilerin gelişimini olumsuz anlamda etkiler.
Bitkilerin gelişiminin yavaşlamasıyla beraber nitrojen ve diğer besin bileşenleri algler için besin kaynağı olur ve akvaryumda yosun sorunu meydana gelir. Akvaryumda fosfat fazlalığı da aynı şekilde fosfat eksikliği gibi alg patlamasına yol açabilir. Bu durum karşısında akvaryumdaki oksijen düzeyi düşer, suyun rengi yeşile döner ve akvaryumdaki canlıların sağlığı açısından olumsuz bir ortam oluşmuş olur. Akvaryumda fosfat kontrol altına alınarak, akvaryum canlıları için daha sağlıklı ve yaşanılası bir alan elde edilebilir. Peki, akvaryumda fosfat değeri ne olmalı?
Akvaryumda Fosfat Değeri Ne Olmalı?
Akvaryum canlılarının sağlığını etkileyen birçok faktör var. Bunlardan biri de fosfat değeri. Her akvaryumda belirli bir düzeyde fosfat vardır. Eğer ki, akvaryum bakımı gerektiği şekilde yapılmaz ise fosfat değerleri zamanla değişir. Fosfatın daimî olarak yükselmesi, yosun büyümesini teşvik eder.
Akvaryumda yüksek fosfat, balıklara doğrudan zarar vermese dahi yosunlaşma nedeniyle balıklar da bu durumda zarar görebilir. Yosunlar akvaryumdaki oksijeni tüketir. Bu gelişme ise balıklarda stres gibi problemlere neden olabilir. Bu yüzden de akvaryumdaki fosfat kaynakları hakkında bilgi sahibi olunmalı ve fosfat testiyle rutin olarak fosfat ölçümü gerçekleştirilmelidir.
Mühim bir bitki besini olan fosfat, doğal sularda düşük düzeyde bulunur. Bu nedenle tuzlu su akvaryumunda 0,07 mg/litre, tatlı su akvaryumunda ise 0,04 mg/lt fosfat değeri uygun kabul edilir. Ölçüm sonucunda fosfat değeri 1.0 ppm (mg/L) veya daha yüksek çıkıyor ise bu detay alg büyümesi için elverişli bir ortamın teşvik edildiğini gösterir.
Akvaryumdaki alg büyümesi sadece balıklara zarar vermekle kalmaz. Diğer yandan mercanları da olumsuz manada etkiler. Mercanların doğal renk pigmentleri fosfattan zarar görür ve kahverengi bir tona bürünür. Ayrıca iskeletlerinin büyümesi için lazım olan kalsiyum karbonat alımını da sınırlar.
Fosfat, daha önce bahsettiğimiz gibi inorganik ve organik formlarda yer alır. Akvaryum test kitleri ile sadece inorganik fosfat test edilmektedir. Bundan dolayı akvaryumda fosfat testi gerçekleştirirken sadece bir bölümünün test edildiğini unutmamak gerekir. Aynı zamanda test kitleri her daim aynı tutarlılıkta sonuç vermemektedir. Testin uygulanma biçimi ve uygulayan birey de bu aşamada önemli. Bu sebeple de akvaryum fosfat testi yaparken talimatlara uyulmalıdır. Aksi durumda bazı hatalar oluşabilmektedir. Yapılacak hatalar ise yanlış sonuçlara yol açabilmektedir.
Akvaryumda Fosfat Kaynakları Nelerdir?
Akvaryumdaki atıkların temizlenmemesi, fosfat değerinin yükselmesine neden olur. Bu bağlamda akvaryum filtresi kullanımı çok önemlidir. Fosfatın artışına yol açan başka bir neden ise akvaryumda biriken balık yemi diyebiliriz. Balıkların tüketmediği ve artan balık yemleri, kısa zaman içinde akvaryumdan temizlenmezse fosfat değerinde yükselme olur. Aynı şekilde balık dışkısı da bu problemi tetikleyebilir. Çünkü balık dışkısında çok miktarda organik bileşen yer alır. Bunlar parçalanırken akvaryuma fosfat salınır.
Akvaryumda fosfat artışı, musluk suyundan da kaynaklanabilir. Musluk suyu çoğunlukla çözünmüş organik bileşen içerir. Bu organik bileşenlerden biri de fosfat olmaktadır. Akvaryumdaki fosfat değerinin çoğalmasında etkili olan etmenler yalnızca bunlarla sınırlı kalmamaktadır. Akvaryum tuzları, karbon filtre malzemeleri ve çürüyen algler de fosfatı yükseltir.
Akvaryumda Fosfat Nasıl Kontrol Altına Alınır?
Çözünmüş organik fosfatlar akvaryumda kolay bir şekilde birikir. Akvaryum canlılarına zarar verecek düzeye gelmemesi için bazı önlemler alınması şarttır. Bunlar:
1. Balık Yemleme Sıklığını ve Miktarını Düşürmek
Akvaryumda fosfat değerini kontrol altında tutmanın en kolay yollarından biri yemleme sıklığını ve miktarını düşürmektir. Çünkü yüksek fosfatın en önemli kaynaklarından biri de pelet ve pul yem diyebiliriz. Bu aşamada balıklara gün içinde kısa zamanda tüketebilecekleri kadar yem sunmanız gerekir. Aynı zamanda suda biriken yemler var ise onları da temizlemelisiniz.
2. Balık Yemi Değişimi Yapmak
Fosfat bileşeni, balık yemlerinde koruyucu bileşen olarak yer alır. Fakat her balık yeminde fosfat oranları aynı olmamaktadır. Akvaryumdaki fosfatın kontrol altında tutulması için düşük fosfat seviyesine sahip olan balık yemleri tercih edilmelidir. Fosfat barındıran balık yemi kullanılacak ise az miktarda tercih edilmelidir.
3. Düzenli Su Değişimi Yapmak
Sık olarak akvaryumda su değişikliği gerçekleştirmek, akvaryum suyundaki fosfatı kontrol altına almaya olanak tanır. Düşük fosfatlı su kaynağı kullanılarak haftada bir defa %10-15 oranında su değişimi gerçekleştirilmelidir. Akvaryum su değişimi esnasında musluk suyu kullanılmaması önerilir.
4. Doğru Filtre Seçimi
Akvaryumlar için karbon filtre iyi bir seçenek olabilir. Ancak suya fosfat dahil edebilir. Bazı filtreler ise suya fosfat eklemeyecek şekilde dizayn edilir. Buna göre seçimlerinizi çok dikkatli bir şekilde gerçekleştirmeniz önemlidir.
5. Akvaryum Filtresi Temizliği
Akvaryum filtre seçimi ne kadar önemli ise filtrenin rutin temizliği de o kadar önemlidir. Filtrenin her daim temiz ve kirden arındırılmış olması gerekir. Aksi durumda filtredeki kalıntılar, suyun fosfat miktarını artırabilir. Aynı şekilde akvaryum filtre ekipmanları da rutin olarak temizlenmelidir.
6. Fosfat Giderici Kullanmak
Akvaryumun fosfat değerini düşürmek için fosfat giderici filtre kullanılması önerilir. İçindeki demir bileşenleri nedeniyle fosfatı bağlayan bu ürünler, yosun oluşumunu azaltır, akvaryumda kristal berraklığı teşvik eder ve kötü koku oluşumunu engeller. Fosfat giderici ürünler akvaryum filtresinin en üst katına yerleştirilir. Herhangi bir zararlı bileşen barındırmadıkları için güvenle kullanım imkanı sunarlar.